Source: pixabay

Αλήθειες γύρω από την βλεμματική επαφή στον αυτισμό

Η βλεμματική επαφή αποτελεί συχνά σημείο παρεξηγήσεων σε συζητήσεις γύρω από τον αυτισμό. Υπάρχει η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι τα άτομα με αυτισμό δεν κοιτούν τον συνομιλητή τους επειδή δεν ενδιαφέρονται ή δεν ακούνε. Αυτή η αντίληψη απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Τα άτομα με αυτισμό, ιδιαίτερα τα παιδιά, μπορεί να επεξεργάζονται την πληροφορία διαφορετικά, και η βλεμματική επαφή είναι ένας τομέας που χρειάζεται καλύτερη κατανόηση.

Η προσοχή μπορεί να συνυπάρξει με την απουσία βλεμματικής επαφής

Ας ξεκινήσουμε με τη φράση: «Θέλεις να σε κοιτάω ή να καταλαβαίνω αυτά που λες;» Αυτή η φράση αποκαλύπτει ένα σημαντικό ζήτημα για τα παιδιά με αυτισμό. Ενώ η βλεμματική επαφή είναι συνηθισμένο στοιχείο κοινωνικής αλληλεπίδρασης, για πολλά παιδιά με αυτισμό, το να διατηρήσουν οπτική επαφή ενώ επεξεργάζονται την πληροφορία που λαμβάνουν, μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Η ταυτόχρονη προσπάθεια να κοιτούν κάποιον και να αφομοιώνουν αυτά που τους λέει, μπορεί να τους προκαλεί σύγχυση και άγχος.

Επομένως, η δυσκολία αυτή δεν αφορά αδιαφορία ή έλλειψη επικοινωνίας, αλλά έναν διαφορετικό τρόπο επεξεργασίας των πληροφοριών. Όταν το παιδί με αυτισμό δεν κοιτάζει τον συνομιλητή του, αυτό δεν σημαίνει πως δεν προσέχει. Αντιθέτως, πολλές φορές απορροφά με μεγαλύτερη ακρίβεια τα λεγόμενα, χωρίς την επιπλέον «υποχρέωση» της βλεμματικής επαφής.

Βλεμματική επαφή και επεξεργασία πληροφορίας

Όπως αναφέρθηκε, η ταυτόχρονη βλεμματική επαφή και η επεξεργασία της πληροφορίας είναι μια δύσκολη διαδικασία για πολλούς με αυτισμό. Το παιδί μπορεί να αναγκάζεται να επιλέξει μεταξύ της συγκέντρωσης σε αυτό που ακούει ή της διατήρησης της βλεμματικής επαφής. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει πως η βλεμματική επαφή είναι αδύνατη, αλλά μπορεί να είναι πιο εύκολη όταν δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες που το παιδί πρέπει να επεξεργαστεί ταυτόχρονα.

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε πως η μη ύπαρξη βλεμματικής επαφής δεν είναι ένδειξη απόσπασης της προσοχής ή έλλειψης ενδιαφέροντος, αλλά απλώς ένας τρόπος με τον οποίο τα παιδιά με αυτισμό ρυθμίζουν τις αισθητηριακές και γνωστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.

Βλεμματική επαφή και έντονα συναισθήματα

Η βλεμματική επαφή μπορεί να εμφανιστεί, μερικές φορές, σε καταστάσεις όπου το παιδί βιώνει έντονα συναισθήματα όπως ενθουσιασμό, θυμό, ή σύγχυση. Αυτές οι στιγμές μπορεί να δώσουν στο παιδί μια αυθόρμητη ώθηση να αναζητήσει την οπτική επαφή με τον άλλο, ως έκφραση των συναισθημάτων του. Σε αυτές τις στιγμές, η βλεμματική επαφή γίνεται ένα φυσικό μέσο επικοινωνίας, χωρίς το βάρος της επεξεργασίας εξωτερικών πληροφοριών.

Η εξέλιξη της βλεμματικής επαφής με το χρόνο

Καθώς το παιδί με αυτισμό μεγαλώνει και αναπτύσσει κοινωνικές δεξιότητες, η βλεμματική επαφή μπορεί να βελτιωθεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι το παιδί υποχρεωτικά θα κοιτάζει συνεχώς τον συνομιλητή του, αλλά μπορεί να κατανοήσει καλύτερα τη σημασία της επικοινωνίας με τον άνθρωπο που έχει απέναντί του. Η κατανόηση του ότι η βλεμματική επαφή βοηθά στη σύνδεση με τους άλλους ανθρώπους μπορεί να κάνει το παιδί πιο πρόθυμο να την υιοθετήσει σε στιγμές που νιώθει άνετα.

Η σημασία της αποδοχής και της ενίσχυσης της βλεμματικής επαφής

Η βλεμματική επαφή δεν πρέπει να επιβάλλεται. Είναι σημαντικό να σεβόμαστε την αποφυγή της, καθώς για τα παιδιά με αυτισμό η πίεση για διατήρηση οπτικής επαφής μπορεί να μετατραπεί σε μια εξαιρετικά επίπονη διαδικασία. Αντί να απαιτούμε από το παιδί να κοιτάζει, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα υποστηρικτικό και ευχάριστο περιβάλλον όπου η βλεμματική επαφή δεν θα γίνεται αντιληπτή ως υποχρέωση, αλλά ως μία θετική εμπειρία. Έτσι, το παιδί θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει να διατηρεί βλεμματική επαφή όταν νιώθει άνετα.

Επομένως, η βλεμματική επαφή στον αυτισμό είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο που συχνά παρεξηγείται. Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να δυσκολεύονται να διατηρήσουν οπτική επαφή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν προσέχουν ή δεν καταλαβαίνουν. Είναι σημαντικό να σεβόμαστε τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αυτά επιλέγουν να επικοινωνούν και να δημιουργούμε συνθήκες που ενισχύουν θετικά τη βλεμματική επαφή, όταν αυτή είναι εφικτή, χωρίς πίεση ή άγχος.